Od ponad 40 lat, począwszy od 1967 roku u podnóża Łysej Góry w Nowej Słupi, co roku odbywa się impreza plenerowa nosząca nazwę „Dymarki Świętokrzyskie”.

Główną atrakcją tego przedsięwzięcia jest uzyskiwanie żelaza metodą stosowaną w okresie rzymskim - przed dwoma tysiącami lat. Piece używane w starożytności zostały współcześnie „ochrzczone” średniowiecznym mianem „dymarek” i chociaż mają inną konstrukcję niż średniowieczne, „prawdziwe” dymarki, nazwa ta funkcjonuje m.in. za sprawą imprezy, posiadającej najdłuższą tradycję w regionie.

Dzięki badaniom archeologicznym i metalurgicznym możliwa jest obecnie rekonstrukcja i prezentacja antycznego cyklu produkcji żelaza. Podstawą do rozpoczęcia badań w Górach Świętokrzyskich był żużel występujący masowo w ich północno-wschodnim rejonie.

Kompleksowe interdyscyplinarne badania nad starożytnym hutnictwem rozpoczęto w 1955 roku. Po 50-u latach studiów nad tym zjawiskiem można śmiało stwierdzić, że w starożytności funkcjonował tu największy w Europie Środkowej okręg górniczo-hutniczy. Stwierdzono charakterystyczną organizację produkcji żelaza, która polegała na pracy kilku pieców równocześnie w układach zwanych piecowiskami uporządkowanymi. Po zakończeniu procesu w pierwszych rzędach pieców, budowano i eksploatowano kolejne. Pozostałości piecowisk dymarskich gromadzą niekiedy ślady kilkuset takich „wytopów”.

Starożytny piec dymarski posiadał część dolną, tzw. kotlinkę w formie wykopanej w ziemi owalnej jamy o średnicy ok. 50 cm. Część nadziemną stanowił szyb zbudowany z kształtek wykonanych z lessu z domieszką krótko ciętej słomy. W dolnej części szybu znajdowały się otwory, które doprowadzały powietrze do wnętrza pieca. Do wytopu żelaza potrzebne były trzy zasadnicze składniki: ruda żelaza, węgiel drzewny i powietrze. Jak wskazują badania doświadczalne, w części szybowej pieca odbywał się proces redukcji bezpośredniej, w którego konsekwencji, w okolicach otworów dmuchowych tworzyła się gąbka metalicznego żelaza zwana „łupką”. Do kotlinki spływał żużel, będący produktem ubocznym procesu. Czas „wytopu” mógł wynosić nieraz kilkanaście godzin i po jego zakończeniu rozbierano część szybową pieca, skąd wyjmowano „łupkę”. Uzyskany produkt dopiero poprzez wielokrotne obtapianie i przekuwanie doprowadzano do postaci kowalnego kęsa żelaza, zdatnego do wyrobu narzędzi lub broni.

Od dziesięciu lat prezentacje uzyskiwania żelaza na terenie tzw. „Piecowiska” w Nowej Słupi są wzbogacane o odsłony życia codziennego dawnych mieszkańców ziem polskich a nawet kontaktów z terenami Imperium Rzymskiego. Obecnie pokaz posiada charakter festynu archeologicznego prezentującego starożytne hutnictwo w bardzo szerokim kontekście wytwórczości i kultury ludów zamieszkujących teren ziem polskich w okresie rzymskim w konfrontacji z wybranymi elementami spuścizny antycznego Rzymu.

„Dymarki Świętokrzyskie” są połączeniem historii i współczesności. Jawią się wspaniałą okazją do zapoznania się nie tylko ze starożytnymi metodami uzyskiwania żelaza, do poznania folkloru świętokrzyskiego, ale także są sprzyjającą okolicznością do aktywnego wypoczynku w malowniczej scenerii u podnóża Łysej Góry. Dodatkowymi atrakcjami „Dymarek” są koncerty estradowe, kiermasze i wystawy. Dla zmotoryzowanych na terenie Nowej Słupi organizuje się bezpieczne parkingi. Na podróżnych czeka dobrze zorganizowana baza noclegowa: hotele oraz gospodarstwa agroturystyczne. Każdego roku „Dymarki Świętokrzyskie” jako impreza o ugruntowanej renomie i tradycji przyciąga tysiące turystów, którzy wyjeżdżają z bagażem niezapomnianych wrażeń.

W dniach 21-22 sierpnia 2010 roku Gminny Ośrodek Kultury w Nowej Słupi z siedzibą w Rudkach przy współudziale Urzędu Gminy w Nowej Słupi oraz Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego organizuje Dymarki Świętokrzyskie.
Prezentacje na „Piecowisku” realizuje Świętokrzyskie Stowarzyszenie Dziedzictwa Przemysłowego.

Szczegółowy program imprezy