Pracownicy naukowi Państwowego Instytutu Geologicznego ujawnili, gdzie znaleźli ślady żerowania ryb dewońskich. Odkrycia sprzed 400 milionów lat dokonano w miejscowości Kopiec, czyli około 800 metrów od ruin zamku Krzyżtopór w Ujeździe. Jak przyznał Piotr Szrek z Państwowego Instytutu Geologicznego /Państwowego Instytutu Badawczego - jeden z odkrywców śladów, na ich trop naprowadziło zwiedzanie pobliskiego zamku. Geologów najbardziej ciekawiło skąd pochodzą skały użyte do budowy słynnego pałacu w fortecy. Na skałach naukowcy doszukali się m.in. zagadkowych skamielin, a że budulec musiał ich zdaniem pochodzić z lokalnych zasobów, zaczęli poszukiwania w najbliższej okolicy.

W wyniku dalszych badań nad odkrytymi śladami, naukowcy doszli do wniosku, że skoro przed milionami lat w tym miejscu było ciepłe morze, to w miękkim podłożu mogły się odbić głowy ryb wyjadających z dna pożywienie. Jak dodaje Sylwester Salwa ze świętokrzyskiego oddziału Państwowego Instytutu Geologicznego, Państwowego Instytutu Badawczego, ten nieznany dotąd gatunek ryby należało nazwać. Ostatecznie otrzymał nazwę Osculichnus Tarnowska, dla podkreślenia zasług geolog dr Marii Tarnowskiej, emerytowanej pracownicy Instytutu, zajmującej się badaniem skał z okresu dolnego dewonu. Miejsce, w którym dokonano odkrycia znajduje się 800 metrów od ruin zamku Krzyżtopór, tuż obok restauracji. Jego otoczenie zostało wyeksponowane i zabezpieczone. Dla turystów przygotowano też tablice informacyjne.

To pierwszy taki przypadek w światowej paleontologii, kiedy możemy zobaczyć wygląd ryby żyjącej setki milionów lat temu; jej pysk ze zmarszczkami, grymasami, minami, poznać jej sposób życia.  Na konferencji w Ujeździe ujawniono niezwykłe odkrycie, którego dokonał międzynarodowy zespół w składzie: Piotr Szrek, Sylwester Salwa, Grzegorz Niedźwiedzki, Marek Dec, Per Erik Ahlberg i Alfred Uchman. Mamy do czynienia z unikatową sytuacją, kiedy ryba, zwierzę wymarłe 400 mln lat temu, pokazało nam swój wygląd za życia wraz z częściami miękkimi, nie tylko rekonstruowanymi na podstawie kości - tłumaczy dr Piotr Szrek z Państwowego Instytutu Geologicznego w Warszawie.

Znalezisko z Ujazdu jest najstarszym na świecie zapisem wyglądu i sposobu polowania kręgowców. Gatunek nazwanoTarnowskae, honorując Marię Tarnowską, badaczkę dewonu Gór Świętokrzyskich. Na zamku Krzyżtopór w Ujeździe już 30 lat temu geolodzy znajdowali na kamieniach ślady przypominające ryby. Zdaniem naukowców to wybuch wulkanu zachował ślady sprzed 400 mln lat.