Poznajemy uroki Świętokrzyskiego Parku Narodowego – W stronę Świętego Krzyża

Opis

Ta krótka trasa prowadzi przez najsłynniejsze rejony Gór Świętokrzyskich. Oprócz walorów widokowych i przyrodniczych Puszczy Jodłowej, daje ona możliwość poznania bogactwa historii i legend regionu świętokrzyskiego.

Przebieg: Nowa Słupia – Święty Krzyż – Trzcianka – Kobyla Góra – Wólka Milanowska – Nowa Słupia
Oznakowanie: odcinek Nowa Słupia – Święty Krzyż szlak niebieski;  odcinek Święty Krzyż – Kobyla Góra szlak czerwony; odcinek Kobyla Góra – Nowa Słupia szlak zielony.
Czas przejścia: około 3h (czas przejścia nie uwzględnia zwiedzania obiektów).
Suma podejść: ok. 360 m
Długość trasy: 10 km

Warto zobaczyć:
Nowa Słupia – miejscowość u podnóża Łysej Góry jest bramą do Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Historia osadnictwa na tych terenach sięga II w. p.n.e. i związana jest nieodłącznie z rozwijającym się na tych terenach starożytnym hutnictwem żelaza. Z dawną techniką pozyskiwania tego materiału można zapoznać się zwiedzając ekspozycję Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego im. Mieczysława Radwana. Pawilon powstał na miejscu stanowiska archeologicznego, gdzie zabezpieczono 42 klocki żużla – odpadu przy produkcji żelaza w piecach dymarskich. Prezentacja wytopu jest główną atrakcją Dymarek Świętokrzyskich, corocznej, imprezy plenerowej o wieloletniej tradycji. Przy wejściu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego stoi tajemnicza postać zwana Emerykiem. Według legendy pielgrzym ten  został za swoją pychę przemieniony w  kamienny posąg, który przesuwa się o jedno ziarenko piasku rocznie.

Droga królewska – tak zwykło się mówić o niebieskim szlaku turystycznym, który wytyczono wzdłuż drogi, którą na szczyt Łysej Góry wędrował król Władysław Jagiełło. To właśnie  na Świętym Krzyżu władca modlił się przed bitwą grunwaldzką. Szlak prowadzi przez Puszczę Jodłową, która podlega ścisłej ochronie w ramach Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Turystom przez całą wędrówkę na szczyt towarzyszą wyrzeźbione w drewnie stacje drogi krzyżowej. W połowie drogi, ok. 50m w lewo od schronu turystycznego, stoi okazały Buk Jagiełły, który swoimi kształtami oddaje tajemniczy charakter puszczy. Mimo, iż dendrolodzy stwierdzili, że drzewo jest o połowę młodsze niż podają legendy (według których buk pamięta czasy pierwszego Jagiellona na polskim tronie), jest to wciąż warty zobaczenia okaz przyrody. Na pobliskim wypłaszczeniu zachowały się ślady pogańskich wałów kultowych, które widoczne są jako elipsa opasująca wierzchołek Łysej Góry. Na polanie znajduje się kopiec Adama Czartoryskiego, który usypany został po jego śmierci na pamiątkę patriotycznej mowy, którą wygłosił tu udając się na tułaczkę po upadku powstania listopadowego. Poświęcony w 1861r. kopiec władze carskie nakazały zniszczyć po klęsce zrywu styczniowego. Zachował się jedynie kamienny krąg podstawy. Przy drewnianej kapliczce warto skręcić w prawo na Polanę Bielnik, gdzie znajduje się cmentarz ok. 6 tys. jeńców radzieckich, którzy zginęli w funkcjonującym w latach 1941-1942 hitlerowskim obozie zagłady na Świętym Krzyżu.

 

Zespół klasztorny na Łysej Górze

– dokładna data powstania opactwa benedyktynów tonie w mrokach dziejów. Najstarsza wzmianka źródłowa („Kronika Wielkopolska”) jako fundatora opactwa wymienia Bolesława Krzywoustego. Już od czasów średniowiecznych klasztor był ośrodkiem kultu relikwii Drzewa Krzyża Świętego. W 1819 r. nastąpiła kasata klasztoru, a w latach 1884-1939 znajdowało się tu ciężkie więzienie carskie. Obecnie część klasztoru zajmuje Zakon Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej. Sam zespół składa się z kościoła i przylegających do niego od północy zabudowań klasztornych. Od wschodniej fasady, wzdłuż murów kościoła, przechodzi się do dziedzińca, gdzie przez umieszczoną w zachodnim skrzydle furtę przechodzi się do wnętrza. Gotyckimi krużgankami dochodzi się do marmurowego nagrobka w formie barokowego ołtarza, gdzie w roku 1766 przeniesiono szczątki zakonników pochowanych w podziemiach kościelnych. Warto też zwrócić uwagę na sam kościół, gdzie w klasycystycznym wnętrzu podziwiać możemy obrazy Franciszka Smuglewicza, jednego z najzdolniejszych malarzy polskich przełomu XVIII i XIX w. Wychodząc z kościoła przez sąsiednie drzwi, docieramy do zakrystii, gdzie podziwiać można XVII-wieczny lawaterz z marmuru kieleckiego oraz boazerię drewnianą z tego samego okresu. Na kolebkowym sklepieniu umieszczono polichromię przedstawiającą sceny symboliczne ze św. Benedyktem. Marmurowy portal prowadzi do kaplicy Oleśnickich. Wzrok przykuwa tutaj barwna polichromia oraz XVIII-wieczne malowidła iluzoryczne. Relikwie Krzyża Świętego przechowywane są we współczesnym tabernakulum, umieszczonym na XVI-wiecznym, marmurowym ołtarzu. Piętrowy nagrobek rodziny fundatora znajduje się przy drzwiach. Uwagę zwraca doskonałe studium XVII-wiecznego uzbrojenia rycerskiego, strojów kobiecych oraz twarzy zmarłych. Kontynuując spacer po krużgankach mijamy kute ozdoby i kraty z XVII wieku, sklep pamiątkarski oraz Muzeum Misyjne, gdzie prezentowane są pamiątki z całego świata zgromadzone podczas wypraw misyjnych oblatów. Można się tu także zapoznać z tragiczną, więzienną historią opactwa. Po opuszczeniu klasztoru, warto udać się do krypt (strona południowa), gdzie złożono ciało księcia Jeremiego Wiśniowieckiego oraz Muzeum Przyrodniczo-Leśne Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Mieści się ono w dobudowanym w XVII w. skrzydle (wejście od zachodu). Zgromadzono tu zbiory geologiczne, archeologiczne, florystyczne i faunistyczne z terenu Gór Świętokrzyskich.

Pozostałe atrakcje Łysej Góry – po zwiedzeniu opactwa, warto zobaczyć gołoborze im. Romana Kobendzy.  W  tym celu należy skierować się w stronę doskonale widocznego   przekaźnika RTV, wzniesionego w latach 60 XX wieku. Tuż za wieżą   znajduje się wejście na platformą widokową na gołoborzu. Gołoborza   (czyli miejsce gołe  od boru) to charakterystyczne dla Gór Świętokrzyskich  bezleśne obszary kwarcytowych rumowisk skalnych. Gołoborze na Łysej  Górze rozciąga się na przestrzeni jednego kilometra. Pole głazów jest  pozornie martwe – rozwija się tu życie prymitywnych roślin – porostów,  wątrobowców i mchów, które wyprzedzają wkraczające w późniejszym etapie paprocie i krzewy. Oprócz gołoborza, platforma widokowa umożliwia zapoznanie się z pogańskim wałem kultowym. Z platformy roztacza się wspaniały widok na słynną „szachownicę kielecką” – ciąg pofałdowanych wielobarwnych pól będących  inspiracją „Kieleckiej Szkoły Krajobrazu”.