fot.Grzegorz SzczęsnyRezerwat „Góra Zelejowa” powstał w 1954 roku na powierzchni 67 ha i obejmuje wniesienie o tej samej nazwie. Zelejowa ( 372 m n.p.m. ) stanowi najwyższy szczyt Pasma Zelejowskiego. Dotrzeć tam można jadąc drogą Kielce – Małogoszcz po minięciu węzła komunikacyjnego znajdującego się przez tuż Chęcinami, skręcamy w drogę na północ do wsi Zelejowa. Najlepiej przejechać wzdłuż całej wsi i zatrzymać się na jej zachodnim krańcu skąd rozpoczynamy dalszą wędrówkę. Pasmo w przeszłości porastał las, jednak z chwilą powstawania w tym rejonie osad ludzkich istniało coraz większe zapotrzebowanie na pola pod uprawy rolne. Nie bez znaczenia dla krajobrazu było również rozpoczęcie w XIV wieku eksploatacji występujących tu kruszców. Lasy wycinano także pod nowe szyby wydobywcze jak też w celu pozyskiwania drewna do wytwarzania węgla drzewnego który był nieodzowny w procesie wytopu metali kolorowych. Pasmo pozbawione roślinności było poddawane dość gwałtownej erozji. Wzdłuż całego grzbietu wzniesienia ciągnie się grań skalna z wyraźnymi śladami wietrzenia krasowego. Zjawiska krasowe występujące na Zelejowej były niejednokrotnie opisywane jako wzorcowe w podręcznikach akademickich. Zaprzestanie po II wojnie światowej wypasu owiec i bydła na terenie wzgórz chęcińskich, spowodowało dość gwałtowne ponowne ich zarastanie. Stało się to powodem ukrycia pod szatą roślinną wielu ciekawych zjawisk geologicznych oraz bardzo wyraźnych dawniej śladów po historycznym górnictwie kruszcowym. Na terenie obecnego rezerwatu prowadzone były w przeszłości intensywne prace poszukiwawcze i eksploatacyjne zarówno za kruszcami jak też w celu pozyskiwania wyjątkowo ciekawych kolorystycznie wapieni. Rejon ten zasłynął jednak najbardziej z eksploatowanego tu kalcytu o niepowtarzalnym wzorze – „różanki zelejowskiej”. Biały i różowy kalcyt zabarwiony wiśniowym hematytem z zielonkawymi i niebieskimi wpryskami minerałów miedzi, stwarzał niepowtarzalną kolorystykę. Eksploatacja różanki trwała do roku 1954 a z ostatnich uzyskanych z tego odsłonięcia bloków skalnych, wykonano okładziny kolumn znajdujących się w muzeum w Państwowym Instytucie Geologicznym w Kielcach przy ulicy Zgody 21.
