Najmniejszy z największych - tak najkrócej podsumować można wielki piec, którego pozostałości zobaczysz w leżących na Świętokrzyskim Szlaku Zabytków Techniki Kuźniakach.
Dziś niewielkie Kuźniaki odwiedzają przede wszystkim piechurzy, którzy rozpoczynają (lub kończą) swoją przygodę na niemal 100-kilometrowym Głównym Szlaku Świętokrzyskim. Od czasu do czasu przez wieś przemkną rowerzyści. Jednak coraz częściej do Kuźniak zaglądają też poszukiwacze skarbów i ciekawostek sprzed wieków, którzy podążają za brązowymi znakami samochodwego szlaku Zabytków Techniki.
W tej niewielkiej miejscowości zachowały się bowiem pozostałości XIX-wiecznego zespołu wielkopiecowego z napędem wodnym.
Sam wielki piec znajduje się jednak na terenie prywatnym. Choć nie możesz do niego podejść, zabytek jest dobrze widoczny zza ogrodzenia przy skrzyżowaniu głównych dróg w miejscowości.
Kuźniaki: pracowita historia z doliny Bobrzy
Początki wielkiego pieca w Kuźniakach sięgają drugiej połowy XVIII stulecia. J.P Radoński posiadał tu wtedy nieduży piec do wytopu żelaza. Wytwarzaną przez 40 dni w roku surówkę przerabiano następnie w pobliskiej kuźni wodnej.
W XIX stuleciu zakład należał do rodzinny Kołłątajów, z której wywodził się jeden z twórców słynnej Konstytucji 3 maja - Hugon Kołłątaj. Zakład i sam wielki piec był w kolejnych latach kilkakrotnie przebudowywany. Do 1897 kolejni prywatni przedsiębiorcy produkowali tu między innymi kraty, balustrady czy rury.
Historia zaklęta w murach
Dziś w miejscu dawnego zakładu wielkopiecowego zobaczysz piec zbudowany z czerwonego piaskowca. Wzniesiony jest na czworobocznej, kwadratowej podstawie, przy której zachowały się sklepione łukowo otwory wykorzystywane przy obsłudze pieca.
Konstrukcja zwężą się ku górze, przez co piec przypomina ostrosłup ze ściętym wierzchołkiem. Wsad złożony z rudy żelaza zmieszanej z węglem drzewnym zasypywano przez tak zwaną gichtę - okrągły otwór prowadzący do gardzieli pieca.
Choć piec jest najbardziej rozpoznawalnym elementem zakładu, warto wiedzieć, że obok niego zachowały się również fragmenty dawnego układu wodnego, który wykorzystywano aż do lat 50. XX wieku na potrzeby funkcjonującego w zabudowaniach dawnego zakładu młyna zbożowego.
