Ziemia Skarżyska - kraina przemysłu w enklawie zieleni

Opis

Ziemia Skarżyska utożsamiana ze Staropolskim Okręgiem Przemysłowym i tradycjami opartymi o złoża rud żelaza, skrywa w swych granicach niezwykłe miejsca. Jednym z nich jest cenny przyrodniczo kompleks leśny, stanowiący pozostałości słynnej Puszczy Świętokrzyskiej.

Tereny te są chronione jako Suchedniowsko-Oblęgorski i Sieradowicki Park Krajobrazowy. Znajduje się tu rezerwat Świnia Góra, który doskonale prezentuje puszczański charakter tutejszych lasów chroniący naturalne, wielogatunkowe drzewostany. W rezerwacie Dalejów, prócz pozostałości po kopalni rud żelaza, na szczególną uwagę zasługuje pomnik przyrody nieożywionej „Piekło Dalejowskie”. Tworzą go malownicze formy skalne w postaci ścianek, progów, stołów i bloków skalnych o wysokości od 1 do 4 metrów.

Zalew w Suchedniowie

Zalew w Mostkach

Dopełnieniem walorów przyrodniczych Ziemi Skarżyskiej jest rzeka Kamienna oraz licznie występujące na tym obszarze urokliwe zbiorniki wodne m.in. w Suchedniowie, Bliżynie, Mostkach czy Skarżysku-Kamiennej. Wyposażone w infrastrukturę turystyczną i coraz lepiej zagospodarowane stanowią doskonałą bazę wypoczynkową oraz rekreacyjną. Znajdziemy tu doskonałe warunki do uprawiania turystyki aktywnej – wodnej, rowerowej, a także pieszej. Ziemia Skarżyska jest niezwykle interesująca również pod względem historycznym. Była „świadkiem” wielu ważnych wydarzeń w dziejach Polski.

Rzeka Kamienna w okolicach Marcinkowa

Początki osadnictwa sięgają tu około 60–40 tysięcy lat p.n.e. i czasów człowieka neandertalskiego. Jednak znaczący napływ ludności na te tereny miał miejsce dopiero kilkanaście tysięcy lat temu i związany był z przetwórstwem hematytu. Prehistoryczny zakład kopalniany hematytu z okresu paleolitu, mezolitu i neolitu oraz miejsce, gdzie go przetwarzano, by otrzymać magiczny proszek – ochrę – chroni obecnie rezerwat Rydno.

Rydno

Bogate złoża rud żelaza przyczyniły się do dynamicznego rozwoju tych ziem, zwłaszcza w XVI i XVII w., kiedy to funkcjonujący tu Staropolski Okręg Przemysłowy odgrywał zasadniczą rolę w polskim hutnictwie żelaza. Pracowało tu wówczas kilkanaście kuźnic (m.in. Rejów, Bzin, Suchedniów, Berezów). Pod koniec XVIII wieku wybudowano kilka wielkich pieców (Bzin, Suchedniów), a dolina rzeki Kamiennej stała się terenem intensywnego rozwoju przemysłu metalurgicznego, co było nierozerwalnie związane z działalnością Stanisława Staszica i utworzeniem Zagłębia Staropolskiego. Do dziś zachowały się m.in. ruiny jednego z wielkich zakładów wielkopiecowych w Rejowie oraz budynki administracji górniczo-hutniczej.

Kliknij i dowiedz się więcej o przemysłowej historii Skarżyska-Kamiennej

Piec na Rejowie

Ziemia Skarżyska i jej mieszkańcy odegrali ważną rolę podczas wielu zrywów niepodległościowych, takich jak chociażby powstanie styczniowe. W czasie II wojny światowej działało tu wiele tajnych organizacji, produkowano tu również broń i amunicję dla żołnierzy Polski Podziemnej, zwłaszcza dla oddziałów partyzanckich m.in. „Ponurego”, „Nurta” czy „Szarego”. Niestety , II wojna światowa niezwykle boleśnie odcisnęła swe piętno na mieszkańcach wsi Michniów, gdzie 12 i 13 lipca 1943 r. niemieccy okupanci spalili całą miejscowość wraz z ponad 200 jej mieszkańcami. Obecnie w miejscu tym znajduje się poruszające Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich.

Muzeum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie

Drugim niezwykle ważnym i interesującym obiektem, prezentującym zarówno zbiory militarne, uzbrojenie, jak i historię tej ziemi, jest Muzeum im. Orła Białego w Skarżysku-Kamiennej. Na szczególną uwagę zasługuje tu ekspozycja plenerowa prezentująca sprzęt bojowy z wyposażenia Armii Polskiej po 1945 r.

Muzeum im. Orła Białego

Ziemia Skarżyska to również obszar bogaty w cenne zabytki sakralne i świeckie. Znajdziemy tu poło- żone na Szlaku Architektury Drewnianej obiekty takie jak kaplica św. Zofii w Bliżynie czy kościół pw. św. Rocha w Mroczkowie. Warto odwiedzić również neogotycki pałac rodziny Platerów, zwany też „zameczkiem” w Bliżynie oraz położony na wzniesieniu nieopodal zbiornika wodnego XIX-wieczny budynek administracyjny wielkiego pieca, zbudowany na wzór dworku szlacheckiego w Mostkach.

Bliżyn - kościół św. Zofii na Świętokrzyskim Szlaku Architektury Drewnianej