Łysa Góra, Łysiec, Święty Krzyż… miejsce, od którego swoją nazwę wzięły i okalające je góry, i cały region. Miejsce niezwykłe, w którym historia miesza się z legendą. Miejsce ważne, nie tylko dla lokalnej ludności, ale i rzesz pielgrzymów i turystów, którzy od wieków odwiedzają to miejsce mocy.
Z tego powodu trasa na Święty Krzyż to obowiązkowy punkt podczas zwiedzania Regionu Świętokrzyskiego. Pozwala dotrzeć nie tylko do jednego z najważniejszych w Polsce obiektów sakralnych czyli Sanktuarium Drzewa Krzyża Świętego, ale daje możliwość podziwiania z wieży kościelnej jednych z najstarszych gór w Europie i rozległego gołoborza otoczonego przez Puszczę Jodłową, ze specjalnie przygotowanej platformy rozpościerającej się nad rumowiskiem skalnym.
Dojazd i początek trasy
Początek i koniec wycieczki zlokalizowany jest w Nowej Słupi na parkingu. W okresie wakacyjnym uruchamiany jest autobus turystyczny z Kielc dowożący turystów do miejscowości położonych w sercu Gór Świętokrzyskich. W sezonie wiosenno-letnim kursuje bus turystyczny pomiędzy miejscowościami wokół Łysogór. Ponadto kursują busy z Kielc do Ostrowca Świętokrzyskiego przez Nową Słupię.
Oznakowanie: dobre
Nowa Słupia – Święty Krzyż – Przełęcz Hucka niebieski szlak pieszy; Przełęcz Hucka – ścieżka Śladem kolejki wąskotorowej – czarna ścieżka dydaktyczna; Śladem kolejki wąskotorowej (zielona ścieżka dydaktyczna) do Nowej Słupi
Utrudnienia na trasie:
- czarna ścieżka dydaktyczna na Przełęcz Hucką czynna jest okresowo od kwietnia do końca października,
- trasa prowadzi miejscami przez tereny podmokłe; zalecane odpowiednie obuwie,
Atrakcje na trasie:
Kamienny Pielgrzym „Emeryk” - figura stoi w Nowej Słupi, na początku Drogi Królewskiej prowadzącej do klasztoru na Świętym Krzyżu u podnóża Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Jej powstanie związane jest z jedną z najpopularniejszych legend w Górach Świętokrzyskich „O Pielgrzymie Świętokrzyskim”. Opowiada ona o sławnym, walecznym rycerzu, którego zarozumiałość i pycha zostały ukarane. Według niej, co roku, pielgrzym przesuwa się o ziarnko piasku w stronę klasztoru. Gdy dotrze na Święty Krzyż wówczas nastąpi koniec świata.
Kopiec Adama Czartoryskiego - po upadku powstania listopadowego, książę Adam Czartoryski z grupą oficerów polskich odwiedził Święty Krzyż. Przed kościołem wygłosił mowę polityczną. Kiedy więc nadeszła wiadomość o jego śmierci miejscowa ludność, pamiętająca to wydarzenie usypała Kopiec-pomnik na cześć księcia Adama Czartoryskiego.
Tradycja mówi, że klasztor na Łysej Górze stoi już od 1006 r. Inaczej mówią historycy - ich zdaniem pierwszy kościółek powstał tu w XII stuleciu. To, jak klasztor Świętrgo Krzyża wygląda dziś, świadczy o wzlotach i upadkach łysogórskiego opactwa.
Turyści mogą zwiedzać znaczną część zespołu klasztornego - krużganki, kościół, Kaplicę Oleśnickich z relikwiami Drzewa Krzyża Świętego, kryptę Jeremiego Wiśniowieckiego i Muzeum Misyjne. Dużą atrakcję jest również punkt widokowy zlokalizowany na kościelnej wieży. Strome schody prowadzą turystów na specjalny taras, który wznosi się na 35 metrów ponad poziom dziedzińca. Rozpościera się stąd panoramiczny widok na Puszczę Jodłową i okoliczne pasma Gór Świętokrzyskich.
Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego zajmujące część zabudowań klasztornych na Świętym Krzyżu, to skarbnica wiedzy o przyrodzie Łysogór i całego Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Przygotowana tu nowoczesna ekspozycja przybliża faunę i florę parku oraz zagadnienia związane z geologią oraz pradziejami regionu.
Świętokrzyski Park Narodowy to nie tylko Puszcza Jodłowa, fascynujący świat roślin i zwierząt, ale też historia naszej planety zaklęta w skałach sprzed pół miliarda lat. Właśnie tyle lat naukowcy dają twardym skałom piaskowca kwarcytowego, które budują gołoborza - najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Gór Świętokrzyskich. To niezwykłe rumowisko na północnym zboczu Łyśca można obejrzeć ze specjalnej platformy widokowej.
Śladem kolejki wąskotorowej przez Świętokrzyski Park Narodowy oraz Rampa – to zielona przyrodniczo-kulturowa ścieżka edukacyjna łącząca Nową Słupię ze Świętą Katarzyną. Poprowadzona została śladem dawnej linii wąskotorowej Zagnańsk – Święty Krzyż rozebranej około 50 lat temu.
Prastare Góry Świętokrzyskie kryją wiele tajemnic, przekazywanych z pokolenia na pokolenie w legendach i podaniach. W Parku Legend w Nowej Słupi dowiesz się Skąd się wzięło madejowe łoże i czym zawinił zbój Kak, że zawisł na szubienicy w Krakowie. Jak wyglądały sabaty czarownic na Łysej Górze i czego bały się diabły? Kim był tajemniczy pielgrzym i z czego zasłynęło cudowne źródełko?
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi ożywia historię Gór Świętokrzyskich z pierwszych wieków naszej ery. Wystawa przeniesie Cię do świata starożytnych hutników, którzy niemal 2000 lat temu stworzyli jeden z największych zakładów metalurgicznych barbarzyńskiej Europy.
