Każde miasto ma swoje miejsce sacrum, epicentrum duchowej mocy, perłę architektury sakralnej. W Kielcach taką rolę pełni górująca w centrum katedra, która razem z Pałacem Biskupów Krakowskich stanowi o wyjątkowych walorach architektonicznych Wzgórza Zamkowego.
Mimo że obecna bryła katedry pochodzi z XVII wieku, jej początki sięgają średniowiecza. Dziś tylko możemy sobie wyobrazić pierwszą niewielką, romańską kolegiatę ufundowaną przez biskupa Gedeona w 1171 r. Niewielki kościół nie oszczędziły zawieruchy wojenne - wojowie Konrada Mazowieckiego zniszczyli ją w 1244 r.
Dobre czasy dla kieleckej świątyni nastały dopiero w XVI wieku. Biskup Jak Konarski dobudował do korpusu zakrystię i kapitularz w 1522 roku, a biskup Piotr Myszkowski przedłużył nawę główną w 1583 r. W pierwszej połowie XVIII wieku biskup Kazimierz Łubieński dobudował boczne kaplice i dopiero wtedy katedra uzyskała obecny kształt - bazyliki (budowli trójnawowej, w której jedna nawa jest wyższa od pozostałych) na planie prostokąta z absydą.
W północnej ścianie kościoła naprzeciwko dzwonnicy znajduje się marmurowa tablica ufundowana w 1782 r. przez ks. prymasa Michała Poniatowskiego (brata króla Stanisława Augusta). Tablica prezentuje jednostki wagi, powierzchni i długości, małe i duże litery alfabetu i zasady katechizmu. Obok katedry usytuowane są: XVIII-wieczna dzwonnica z zegarem, barokowa kaplica z 1760 r. i symboliczny grób Wojciecha Bartosa Głowackiego, który zmarł 9 VI 1794 r. z ran odniesionych w bitwie pod Szczekocinami.
Po przekroczeniu wejścia katedry, otoczy Was symfonia kolorów, złoceń, świateł i obrazów, z których każde tworzy historie biblijne.
Sfera sacrum - ołtarz główny i prezbiterium
Monumentalny ołtarz główny został wyrzeźbiony przez Antoniego Frączkiewicza w 1728 roku. To dzieło snycerskiej roboty okala obraz Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, który namalował w Rzymie ok. 1730 r. Szymon Czechowicz. Obraz przedstawia dwa kluczowe wydarzenia w religii chrześcijańskiej: wniebowzięcie matki Jezusa i jej koronację przez Trójcę Świętą. W prezbiterium znajduja się również zabytkowe stalle (ławki dla duchowieństwa) z XVII w. Bystre oko znajdzie w prezbiterium prezentację dwóch kluczowych wydarzeń w dziejach polskich: chrzest Polski oraz śluby lwowskie króla Jana Kazimierza.
Sfera profanów - nawa główna i nawy boczne
Do cennych elementów wystroju należy w nawie północnej tryptyk łagiewnicki z ok. 1500 r. Przestawia on koronację Matki Boskiej, św. Wojciecha i św. Stanisława. W pobliżu kruchty płaskorzeźba Matki Boskiej wyrzeźbiona w rudzie galeny wydobytej na górze Karczówce w XVII wieku.
W nawie południowej obok głównego wejścia znajduje się renesansowy nagrobek Elżbiety z Krzyckich Zebrzydowskiej, wykonany z czerwonego marmuru przez Włocha Jana Marię Podovano. W ołtarzu zamykającym południową nawę znajduje się obraz Matki Boskiej Różańcowej Łaskawej Kieleckiej z ok. 1600 r., słynny cudami, koronowany przez papieża Jana Pawła II 3 VI 1991 r. Kult Matki Boskiej Łaskawej Kieleckiej rozwijał się od 1575 r., czyli założenia arcybractwa różańcowego przez ks. Floriana Pilatowskiego i trwa do chwili obecnej.
Skarbiec katedralny
Zwiedzając kielecką katedrę, warto zarezerwować telefonicznie wizytę w skarbcu katedralnym. W niewielkim pomieszczeniu nad zakrystią znajdziecie dzieła sztuki sakralnej: misternie zdobione szaty liturgiczne, monstrancje, kielichy, pastorały:
- np. gotycki kielich z 1362 r. i relikwiarzem herbowy z ok. 1370 r. – dary Kazimierza Wielkiego;
- późnogotycka monstrancja wieżyczkowa z 1520 r.,
- kielichy mszalne z XVII–XVIII w., relikwiami
- biskupi pastorał z 1739 r.,
- zdobiony antyfonarz z 1372 r. (rękopis liczy 299 pergaminowych kart).
Krypta katedralna
W podziemiach katedry znajduje się krypta z grobami kieleckich biskupów, którzy zasłużyli sobie na szacunek w związku z pracą na rzecz parafii. W krypcie można jeszcze zobaczyć pozostałość po romańskiej kolegiacie - posadzkę z XII wieku.
Msze Święte:
Niedziela: 6.30, 7.30, 9.30, 11.00, 12.30, 15.00, 16.30, 18.00 i 20.00
Poniedziałek - sobota: 6.30, 7.00, 8.00, 9.00 i 18.00
Piątek także o 15.00
Msza w sobotę o 18.00 z liturgią niedzielną.
Spowiedź:
Niedziela: w czasie mszy
Poniedziałek - sobota: 7.00 - 18.30
