Na północ od Pasma Jeleniowskiego Gór Świętokrzyskich, niedaleko Nowej Słupi położona jest wieś Grzegorzowice. Podania ludowe wskazują, iż Benedyktyni ze Św. Krzyża tu właśnie mięli założyć misję i chrzcić pogańskich jeszcze wówczas mieszkańców tych okolic. Dziś w tej niewielkiej wsi można zobaczyc jedyną w Świętokrzyskim romańską rotundę.
Kroniki Długosza podają, że fundatorem kościoła, miał być właściciel wioski, rycerz Nawoj, herbu Topór. Świątynia składa się z dwóch części: starszej, wzniesionej z kamienia polnego w stylu romańskim, rotundy z półkolistą absydą i dobudowanej w 1624 r. nawy. Najstarsza część posiada cechy stylowe typowych kościołów obronnych budowanych w XI i XII w. Ściany zostały wzniesione z nieociosanego kamienia bardzo prymitywną techniką i pierwotnie nie były tynkowane. Mury ponad metrowej grubości, z małymi wysoko umieszczonymi oknami, wskazują wyraźne, typowe dla architektury tamtych lat, cechy obronne. Do środka świątyni prowadzą renesansowe kamienne portale. Romańska rotunda przetrwała w niezmienionym stanie do 1624r., kiedy to kościół przebudowano dodając skromną, barokową nawę. Niestety podczas prac budowlanych kościół znaczenie ucierpiał. Zniszczono pierwotne wejście do kościoła wraz z otaczającą partią murów a także zamurowano część charakterystycznych romańskich otworów okiennych. Całą świątynię natomiast przykryto drewnianym stropem o jednakowej wysokości. Pierwotnie rotunda była wyższa i przykryta drewnianym bądź kamiennym sklepieniem.
Do dnia dzisiejszego z pierwotnego wyposażenia świątyni zachowała się wykuta w piaskowcu chrzcielnica o cechach romańskich. Z autentycznych otworów po przebudowie 1627r. zachowało się dziś w południowej części rotundy tylko jedno niewielkie okrągłe romańskie o dużych wartościach artystycznych, z ciekawym czworolistnym prześwitem wewnątrz.
