Jaskinia Jaworznicka i Chelosiowa Jama to połączony system jaskiń o długości niemal 4 kilometrów, jeden z największych poza Tatrami. Ukryte w wapiennym kamieniołomie, zachwycają bogactwem form i tajemniczą atmosferą. To niezwykłe miejsce natury chronione jako rezerwat, choć na razie niedostępne dla turystów.
Wapienne złoże z ukrytymi jaskiniami w Gminie Piekoszów jest wyraźnie widoczne w ukształtowaniu terenu i ciągnie się od przysiółka Janów na zachód, przez wschodnią część Jaworzni, wzdłuż drogi Kielce – Częstochowa. Ma około 1700 metrów długości i 300 metrów szerokości. Już na przełomie XVIII i XIX wieku słychać tu było huk miechów i ciężkie westchnienia gwarków, zmęczonych wydobywaniem kruszców. Początkowo szukano miedzi, ale prace w rejonie Góry Kopaczowej (313 m n.p.m.) nie przyniosły większych efektów. Wtedy zaczęto eksploatować wapienne złoże.
Jaworznia - najlepsza marka wapieni
Wapienie dewońskie, które tu wydobywano, były jednymi z najlepszych w regionie. Dlatego dość szybko wybudowano tu piece szybowe do wypału wapna, a po II wojnie światowej doprowadzono kolej, by ułatwić transport. Eksploatacja odbywała się na trzech poziomach i odsłoniła ciekawe warstwy skalne z różnych okresów: dewon, perm i trias. Skały te są miejscami przecięte żyłami kalcytu, w których występują minerały takie jak srebrzysta galena i różowy baryt.
Z czasem surowca ubywało, a piece do wypału wapna zaczęły się psuć i w 1956 roku zostały rozebrane. Dodatkowo pojawił się problem z usuwaniem nieprzydatnych skał. W efekcie zdecydowano o zamknięciu kopalni.
fot. Paweł Suchanek
Po zakończeniu wydobycia na wschodniej ścianie odkryto szczelinę skalną, która okazała się wejściem do rozbudowanego systemu jaskiń. Połączone Jaskinia Jaworznicka i Chelosiowa Jama mają razem około 3670 metrów długości. W 1997 roku powstał tam rezerwat „Chelosiowa Jama” o powierzchni 25,83 ha. Wejścia do jaskiń są zabezpieczone i na razie nie są dostępne dla turystów.
W kamieniołomie pozostał komin pieca z 1961 roku, otoczony ruinami dawnych budowli, które sięgają czasów I wojny światowej. Ten komin jest dziś symbolem dawnej świetności tego miejsca.
fot. Paweł Suchanek
Czy wiesz, że Jaskinia Jaworznicka i Chelosiowa Jama leżą na obszarze Geoparku Świętokrzyskiego? Ten niezykły obszar, w którego skład wchodzi 5 gmin, znajduje się na liście Światowych Geoparków UNESCO.
Jaworznicka i Chelosiowa to nie jedyne atrakcje w Gminie Piekoszów, która słynie z cudów i magnackich fanaberii. Ciekawy? Kliknij w obrazek i dowiedz się więcej.
