W spokojnych dziś Gagatach Sołtykowskich przed milionami lat rozegrała się interesująca scena z życia dinozaurów. Skąd o tym wiemy? Z pomocą przychodzą doskonale widoczne tropy tych prehistorycznych zwierząt odciśnięte w skałach obecnego rezerwatu.
Rezerwat powstał w 1997 roku. Obejmuje powierzchnię 13,33 hektara i nosi nazwę „Gagaty Sołtykowskie” Znajduje się na północ od drogi nr 42 Końskie – Skarżysko tuż za wschodnimi granicami Odrowąża. Śródleśna droga szutrowa doprowadzi nas do parkingu, skąd jest już dość dobrze oznakowany tablicami szlak, pokieruje nas do rezerwatu.
Jest to stara nieczynna glinianka gdzie w połowie lat 70 ubiegłego wieku natrafiono na jedną z większych ciekawostek geologicznych regionu - gagat. Gagat występował jako skamieniałość towarzysząca podstawowej kopalinie jaką były iły ceramiczne. Tutaj się lekko kłóci ze sobą zaklasyfikowanie gagatu. Jedno co trzeba przyznać - na pewno jest on skałą. A określenie skamieniałość wzięła się zapewnie z faktu doskonałego wręcz odwzorowania kształtu i struktury drewna z którego powstał.
Gagat to jurajska odmiana węgla brunatnego, tak zwana „karpina”. Odziomkowe, przesączone żywicą fragmenty pni araukarytów, zamieniły się w smoliście czarna skamieniałość, wykorzystywaną od wieków do wyrobu biżuterii i figurynek o magicznym znaczeniu. Z gagatu wykonywano w okresie powstań narodowych, biżuterię żałobną, która była symbolem buntu i oporu przeciw najeźdźcom.
Teren pozyskiwania gagatu jest obecnie chroniony ze względu na bardzo ciekawe stanowisko gdzie odkryto i zabezpieczono tropy dinozaurów. Po zakończeniu eksploatacji na dnie odkrywki znaleziono dobrze zachowane ślady przemieszczania się grupy dinozaurów. Ślady zachowały się w dawnym piaszczysto ilastym brzegu rzecznego rozlewiska.
Ewenementem na skalę światową jest zachowanie się zarówno tropów osobników dorosłych jak i młodych podążających obok siebie. Zostawiły je roślinożerne zauropody i jest to dowód na ich stadne życie.
Na terenie rezerwatu odkryto również jeden z największych w Polsce (60 centymetrów) tropów drapieżnego allozauropoida. Jako ciekawostkę należy podać, że na terenie rezerwatu Gagaty Sołtykowskie” znajduje się stanowisko równie „drapieżnej” rosiczki.