Zbudowana została w 2 poł. XIV w. na miejscu kościoła wzmiankowanego już w 1148 r. Obecny kościół wzniesiony został z fundacji Kazimierza Wielkiego w latach 1360–82 na miejscu pierwotnej romańskiej kolegiaty wzmiankowanej od 1148 r.
Kolegiata była wielokrotnie niszczona i odbudowywana. W 1960 r. została podniesiona do godności bazyliki mniejszej. Jest budowlą trójnawową, halową z trójbocznie zamkniętym, wydłużonym prezbiterium. Nakrywają ją sklepienia krzyżowo-żebrowe. Zwraca uwagę szczególnie bogate wyposażenie jej wnętrz. Na ścianach prezbiterium zachowały się polichromie bizantyjskie z fundacji Władysława Jagiełły, wykonane ok. 1421 r. przez warsztat mistrza Hayla z Przemysla. Ołtarze wykonane są z czarnego marmuru i ozdobione różowym marmurem. Reprezentują one wyroby kamieniarskie warsztatów w Czernej pod Krakowem z XVII i XVII wieku. Przy filarach międzynawowych znajdują się misternie wykonane, rokokowe ołtarze - dzieła mistrza Macieja Polejowskiego ze Lwowa. Uwagę turystów przykuwa zespół 16 obrazów (malowanych w latach 1708 – 1737), z których 12 tworzy cykl zwany „Kalendarium” – mękę wiernych sandomierskich i braci dominikanów podczas najazdów tatarskich. Obrazy pochodzą spod pędzla Karola de Prevot. W skarbcu katedry przechowywany jest przywilej II lokacji miasta z 1286 r. Za prezbiterium Kolegiaty, pod nr 5, często wynajmował mieszkanie Jarosław Iwaszkiewicz. Tu powstały m.in. Lato w Nohant, Młyn nad Utratą, Róża, a pisarz wielokrotnie powracał do Sandomierza w swoich licznych utworach – nawet marzył, by tu zamieszkać. Po śmierci literata przez kilka lat w „jego” pomieszczeniach znajdowało się Muzeum Literatury im. Jarosława Iwaszkiewicza.
Informacje praktyczne:
Bazylika Katedralna w Sandomierzu
ul. Katedralna 1
27-600 Sandomierz
tel. +48 603 159 062
katedra@sandomierz.eparafia.pl
http://sandomierz.eparafia.pl/
Godziny otwarcia dla zwiedzających:
Sezon letni (od 15 kwietnia do 31 października):
Poniedziałek: 11.00 - 15.00
Poniedziałek - sobota : 10.00 - 17.00
Niedziele i święta: 13.00 - 17.00
Sezon zimowy (od 1 listopada do 14 kwietnia):
Poniedziałek: 11.00 - 14.00
Wtorek - sobota: 11.00 - 15.00
Niedziele i święta: 13.00 - 15.00
Zakaz zwiedzania podczas nabożeństw!
Turyści indywidualni mogą zwiedzić Katedrę z audioprzewodnikiem, indywidualnie lub wejść na modlitwę. Koszt wynajęcia audioprzewodnika:
- normalny - 12,00 zł
- ulgowy - 8,00 zł
Centrum Informacji Turystycznej w Sandomierzu
ul. Rynek 20
27-200 Sandomierz
tel. 15 644 61 05
www.sandomierz.travel
informacja@sandomierz.travel
Informacji udziela również Regionalne Centrum Informacji Turystycznej w Kielcach
ul. Sienkiewicza 29
25-007 Kielce
tel. 41 348 00 60
e-mail: informacja@swietokrzyskie.travel