"Kręgi Kamienne" to rezerwat geologiczno-archeologiczno-przyrodniczy o ochronie częściowej. Położony jest na terenie Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, w północno-zachodniej części Wzgórz Tumlińskich. Na powierzchni 12,75 ha obejmuje partię szczytową wzniesienia Góra Grodowa (398,8 m n.p.m.).
Prawdziwym skarbem rezerwatu są wychodnie geologiczne dolnotriasowych piaskowców, tzw. "piaskowców tumlińskich" oraz ich odsłonięcia w sąsiadujących z rezerwatem starych wyrobiskach i kamieniołomie "Gród Tumlin". Skały te to jedyny w Polsce przykład odsłonięcia na powierzchni typowych kopalnych osadów eolicznych (wydmowych). Piaskowce charakteryzują się wielkoskalowym, przekątnym warstwowaniem oraz ciekawą, czerwonobrunatną barwą, pokrytą zielonkawym mchem i patyną. Obecność tych powstałych 240 milionów lat temu w dolnym triasie skał powoduje, iż Kręgi Kamienne są miejscem licznych wycieczek geologów i geografów z całej Polski.
Ponad tysiąc lat temu miejsce to było jednym z trzech, obok Łysej Góry i Góry Dobrzeszowskiej, miejsc kultu pogańskiego w Górach Świętokrzyskich. Trzy kamienne kręgi w kształcie elipsy tworzyły teren o powierzchni ok. 1500 metrów kwadratowych, na którym Wiślanie oddawali cześć swym bogom. Wały te są dziś bardzo mało czytelne. Zniszczył je czas oraz trwające od wieków prace skalników.
Cały obszar rezerwatu pokryty jest lasem sosnowym z domieszką dębu. Pod względem siedliskowym jest to bór mieszany. Warto jednak pamiętać, iż las ten nie wyrósł tu naturalnie, lecz został tu zasadzony przez człowieka.
O miejscu tym krąży wiele podań i legend. Na szczycie Grodowej Góry stał według tradycji gród obronny, w którym okoliczni mieszkańcy chronili się (lub otulali, stąd przypuszczalnie pochodzi nazwa pobliskiej miejscowości Tumlin) przed najazdami Tatarów. W czasach potopu szwedzkiego kamienne wały kultowe służyły jako umocnienia. Według podania Polacy bronili się do momentu, w którym zabrakło im amunicji. Dowodzący nakazał załadować broń kaszą. Najeźdźcy, widząc tak nietypową amunicję, odstąpili od oblężenia, stwierdzając, że obrońcy muszą posiadać niezwykłą aprowizację, skoro broń ładują żywnością. Oblegający odstąpili i ponieśli klęskę pod Ciosową.
Inna legenda mówi, że kilku broniących Grodowej Góry rycerzy schroniło się przed nieprzyjacielem w jaskini, do której wejście zostało zamurowane. Po dwóch wiekach zaginionych odnaleźli tumlińscy skalnicy. Przebudzeni z tak długiego snu rycerze, na samą wieść o rozbiorach Polski, zaczęli snuć plany powstania. Nie doszło ono jednak do skutku, gdyż konspiratorzy rozchorowali się i zmarli.
W centrum Kamiennych Kręgów, na kilkunastometrowym filarze skalnym, w miejscu drewnianego, XVII-wiecznego obiektu, wybudowano w 1850 roku kapliczkę p.w. Przemienienia Pańskiego. Raz do roku, 6. sierpnia, wokół kapliczki zbierają się tumlinianie, aby uczcić dzień Przemienienia Pańskiego.
Punkt Informacji Turystycznej w Miedzianej Górze
Gminna Biblioteka Publiczna
ul. Urzędnicza 8
26-085 Miedziana Góra
tel. 41 303 11 01
www.miedziana-gora.pl
Informacji udziela również Regionalne Centrum Informacji Turystycznej w Kielcach
ul. Sienkiewicza 29
25-007 Kielce
tel. 41 348 00 60
e-mail: informacja@swietokrzyskie.travel
