Ze Świętej Katarzyny na Święty Krzyż

Opis

Jedna z najpopularniejszych tras Gór Świętokrzyskich wiedzie w całości przez Świętokrzyski Park Narodowy obejmujący pasmo Łysogór. Szlak rozpoczyna się przy tysiącletnim klasztorze pobenedyktyńskim, a kończy w Świętej Katarzynie, miejscowości, gdzie trwały ślad po sobie zostawił Stefan Żeromski.

Przebieg: Święty Krzyż – Huta Szklana – Podlesie – Kakonin – Przełęcz św. Mikołaja – Łysica – Św. Katarzyna
Oznakowanie: szlak czerwony;
Czas przejścia: około 4h (czas przejścia nie uwzględnia zwiedzania obiektów).
Suma podejść: 330m
Długość trasy: 16km

Warto zobaczyć:
Zespół klasztorny na Łysej Górze – dokładna data powstania opactwa benedyktynów tonie w mrokach dziejów. Najstarsza wzmianka źródłowa („Kronika Wielkopolska”) jako fundatora opactwa wymienia Bolesława Krzywoustego. Już od czasów średniowiecznych klasztor był ośrodkiem kultu relikwii Drzewa Krzyża Świętego. W 1819 r. nastąpiła kasata klasztoru, a w latach 1884-1939 znajdowało się tu ciężkie więzienie carskie. Obecnie część klasztoru zajmuje Zakon Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.

fot.Krzysztof Pęczalski

Sam zespół składa się z kościoła i przylegających do niego od północy zabudowań klasztornych. Od wschodniej fasady, wzdłuż murów kościoła, przechodzi się do dziedzińca, gdzie przez umieszczoną w zachodnim skrzydle furtę przechodzi się do wnętrza. Gotyckimi krużgankami dochodzi się do marmurowego nagrobka w formie barokowego ołtarza, gdzie w roku 1766 przeniesiono szczątki zakonników pochowanych w podziemiach kościelnych. Warto też zwrócić uwagę na sam kościół, gdzie w klasycystycznym wnętrzu podziwiać możemy obrazy Franciszka Smuglewicza, jednego z najzdolniejszych malarzy polskich przełomu XVIII i XIX w. Wychodząc z kościoła przez sąsiednie drzwi, docieramy do zakrystii, gdzie podziwiać można XVII-wieczny lawaterz z marmuru kieleckiego oraz boazerię drewnianą z tego samego okresu. Na kolebkowym sklepieniu umieszczono polichromię przedstawiającą sceny symboliczne ze św. Benedyktem. Marmurowy portal prowadzi do kaplicy Oleśnickich. Wzrok przykuwa tutaj barwna polichromia oraz XVIII-wieczne malowidła iluzoryczne. Relikwie Krzyża Świętego przechowywane są we współczesnym tabernakulum, umieszczonym na XVI-wiecznym, marmurowym ołtarzu. Piętrowy nagrobek rodziny fundatora znajduje się przy drzwiach. Uwagę zwraca doskonałe studium XVII-wiecznego uzbrojenia rycerskiego, strojów kobiecych oraz twarzy zmarłych. Kontynuując spacer po krużgankach mijamy kute ozdoby i kraty z XVII wieku, sklep pamiątkarski oraz Muzeum Misyjne, gdzie prezentowane są pamiątki z całego świata zgromadzone podczas wypraw misyjnych oblatów. Można się tu także zapoznać z tragiczną, więzienną historią opactwa. Po opuszczeniu klasztoru, warto udać się do krypt (strona południowa), gdzie złożono ciało księcia Jeremiego Wiśniowieckiego oraz Muzeum Przyrodniczo-Leśne Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Mieści się ono w dobudowanym w XVII w. skrzydle (wejście od zachodu). Zgromadzono tu zbiory geologiczne, archeologiczne, florystyczne i faunistyczne z terenu Gór Świętokrzyskich.

Pozostałe atrakcje Łysej Góry – po zwiedzeniu opactwa, warto zobaczyć gołoborze im. Romana Kobendzy.  W  tym celu należy skierować się w stronę doskonale widocznego   przekaźnika RTV, wzniesionego w latach 60 XX wieku. Tuż za wieżą   znajduje się wejście na platformą widokową na gołoborzu. Gołoborza   (czyli miejsce gołe  od boru) to charakterystyczne dla Gór Świętokrzyskich  bezleśne obszary kwarcytowych rumowisk skalnych. Gołoborze na Łysej  Górze rozciąga się na przestrzeni jednego kilometra. Pole głazów jest  pozornie martwe – rozwija się tu życie prymitywnych roślin – porostów,  wątrobowców i mchów, które wyprzedzają wkraczające w późniejszym etapie paprocie i krzewy. Oprócz gołoborza, platforma widokowa umożliwia zapoznanie się z pogańskim wałem kultowym. Z platformy roztacza się wspaniały widok na słynną „szachownicę kielecką” – ciąg pofałdowanych wielobarwnych pól będących  inspiracją „Kieleckiej Szkoły Krajobrazu”.

Huta Szklana – miejscowość u podnóży Łysej Góry. Nazwa miejscowości pochodzi od założonej w XVI w. huty szkła (obecnie nieistniejąca). Po wyjściu z lasu rozciąga się malowniczy widok na Pasmo Bielińskie i Dolinę Kielecko-Łagowską. Ustawiono tutaj pomnik „Trzech Krzyży”, poświęcony został Polakom pomordowanym na Wschodzie, m.in. w Charkowie, Katyniu i Miednoje.

Kakonin – nazwa miejscowości nawiązuje do legendy o grasującym na tych terenach zbóju Kaku, który za uprowadzenie siostrzenicy biskupa krakowskiego został skazany na śmierć. We wsi stoi zabytkowa chałupa z XIX w., wewnątrz której znajduje się wystawa etnograficzna. Dom stanowi typowy przykład ludowego budownictwa regionu świętokrzyskiego. Chałupa jest drewniana, z czterospadowym dachem krytym gontem.

Przełęcz św. Mikołaja – znajduje się tutaj kapliczka św. Mikołaja, patrona podróżnych i obrońcy przed dzikimi zwierzętami. Kapliczkę ustawiono tutaj w 1867 r. przy drodze, która łączy wsie po północnej i południowej stronie Pasma Łysogórskiego.

Łysica (612m n.p.m.) – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, położony w zachodniej części Łysogór. Wierzchołek wzniesienia pokrywają piaskowce kwarcytowe które tworzą rozległe gołoborza, a cały masyw wchodzi w skład Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Łysica, szczyt osnuty  licznymi legendami, od dawna inspirował twórców i krajoznawców. Aleksander Janowski, pionier polskiego krajoznawstwa, pisał: „odcięci kordonem odgranicznym od Karpat i Tatr, z Łysicy braliśmy miarę gór. Przez całe życie pamiętam… to wstrząsające wrażenie jakie zrobił na mnie szczyt Łysicy ukryty w chmurze… i te jodły obdziergane młodziutką wiosenną zielenią. I widziałem potem Alpy, Pireneje, Bałkan, Apeniny, Atlas, Kordyliery, Fudżiyamę, ale to już nie było to”. Szczyt Łysicy zwieńczony został krzyżem.

Święta Katarzyna – miejscowość, którą turystycznie odkrył Aleksander Janowski, założyciel Towarzystwa Krajoznawczego. Warto zatrzymać się tu, by zwiedzić klasztor, który od 1815 r. zamieszkują bernardynki sprowadzone tu z Drzewicy. Prywatna Galeria Minerałów i Skamieniałości (przy ulicy Kieleckiej 20) powinno zainteresować nie tylko miłośników geologii, ale też osoby wrażliwe na piękno przyrody nieożywionej. Wszystkie eksponaty z całego świata opatrzone są nazwą i dokładnym opisem geologicznym. Turyści mogą także liczyć na wiedzę przekazywaną przez przewodników muzeum. Przez miejscowość przebiega czerwony szlak im. Edmunda Massalskiego z Kuźniak do Gołoszyc. Przy szlaku, który wiedzie na Łysicę, najwyższe wzniesienie Gór Świętokrzyskich, znajduje się murowana kapliczka z XVIII w.,  na której widnieje wydrapany w tynku podpis S. Żeromskiego. Warto zwrócić uwagę na mogiły powstańca z 1863r. oraz partyzanta z czasów II wojny światowej. W pobliżu znajduje się pomnik Stefana Żeromskiego oraz źródełko św. Franciszka, o którym mówi się, że posiada lecznicze właściwości.