Szlak im. Witolda Gombrowicza

Opis

Szlak prowadzi przez miejscowości, które mają związek z pisarzem i jego rodziną. Trasa obejmuje swoim zasięgiem trzy powiaty: ostrowiecki, opatowski i starachowicki, wiodąc głównie drogami asfaltowymi (z nielicznymi odcinkami jazdy terenowej). Ze względu na długość całej trasy, warto podzielić ją na 2- lub 3-dniowe odcinki.

Przebieg: Jakubowice – Przybysławice – Jasice – Mikułowice – Ćmielów – Krzczonowice – Trębanów – Małoszyce – Grocholice – Bodzechów – Wólka Bodzechowska – Ostrowiec Św. – Świrna – Myków – Bukowice – Chocimów – Prawęcin – Doły Biskupie – Gębice – Krynki – Brody – Bór Kunowski – Kolonia Miłkowska – Sarnówek – Dąbrówka – Górka – Wólka Bałtowska – Bałtów – Petkowice – Wólka Pętkowska – Potoczek – Tarłów – Lasocin – Czyżów Szlachecki – Jakubowice (164 km)
Długość: 164 km
Oznakowanie: kolor zielony z symbolem roweru
Stopień trudności: trasa średnio trudna

Warto zobaczyć:
Jakubowice – w tej miejscowości stał dwór Gombrowiczów, którzy przybyli tu z Litwy. Dwór był parterowy, murowany, miał dziesięć pokoi, a w otoczeniu znajdował się ogród i staw. Po śmierci Onufrego Gombrowicza i jego żony, majątek został sprzedany, a dwór rozebrano. Do dziś nie ma śladu z całości założenia, ale miejsce to oznaczono tablicą informacyjną.

Przybysławice – na tutejszym cmentarzu znajdują się kwatery Gombrowiczów: dziadków Antoniny z Dąbrowskich Gombrowiczowej i Onufrego Gombrowicza oraz ojca Jana, Onufrego i najstarszego z braci – Janusza. W grobie dziadków znajduje się woreczek ziemi zabrany w roku 1868 z cmentarza w Remigołach na Litwie.

Ćmielów  –  miasteczko od wieków słynie z wyrobu wspaniałej porcelany.

Warte zwiedzenia jest Muzeum Żywej Porcelany AS Ćmielów, gdzie można zapoznać się z procesem produkcji porcelany, obejrzeć współczesną kolekcję ćmielowskiej porcelany figuralnej, a także wykonać własne porcelanowe dzieło. Oprócz tego warto zobaczyć  kościół pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej, wybudowany w stylu gotyckim, z barokowym wnętrzem. Atrakcją turystyczną jest również zamek ulokowany w trudno dostępnym terenie w rozlewisku rzeki Kamiennej, rozbudowany w stylu renesansowym przez Krzysztofa Szydłowieckiego. Tu urodził się sławny magnat Mikołaj Krzysztof Radziwiłł zwany „Sierotką”. Ostateczny wygląd nadał zamkowi książę Ostrogski, przekształcając go w „pałac w fortecy” (palazzo in fortezza). Zamek znacznie ucierpiał podczas potopu szwedzkiego. Do czasów obecnych przetrwały tylko ruiny. Najlepiej zachowała się kaplica fundacji Krzysztofa Szydłowieckiego.

Małoszyce – w 1887 roku miejscowość przeszła w ręce Jana Gombrowicza, który osiadł tu po ślubie z Antoniną Kotkowską. To właśnie w Małoszycach, 4 sierpnia 1904 r., przyszedł na świat Witold Gombrowicz. Rodzina wyjechała potem do Warszawy, ale mały Witold przebywał w Małoszycach w okresie letnim, co zostało obszernie opisane w „Dzienniku”. Po śmierci ojca pisarza, majątek został sprzedany, a dwór rozebrano. Dziś z założenia pozostały dwa kamienne słupy z dawnego ogrodzenia i fragmenty parku ze stawem. Samego Gombrowicza upamiętnia obelisk z płaskorzeźbą głowy pisarza.

Grocholice Wszechświęte – znajduje się tutaj kościół gotycki z 1462 r. Zbudowana z ciosów kamiennych świątynia została otynkowana. Nad bocznym wejściem widnieje tablica erekcyjna. Wewnątrz możemy podziwiać m.in. chrzcielnicę z 1777 r., przy której ochrzczono Witolda Gombrowicza. W tutejszej księdze parafialnej znajduje się wpis metrykalny pisarza. Świątynia została opisana w Pornografii.

Bodzechów – według zamysłu Jacka Małachowskiego, właściciela dóbr bodzechowskich w XIX wieku, miał w tych rejonach powstać ciąg fabryk żelaza z wielkim piecem w Denkowie oraz fryszerkami w Bodzechowie i Borowni. Odebrane w 1841 piec i kuźnia często zmieniały właścicieli, aż wreszcie trafiły w ręce Ignacego Kotkowskiego (dziadka Witolda Gombrowicza), który po 22 latach dzierżawy został właścicielem całego kompleksu gospodarczego: fabryki żelaza, kopalń, lasów, łąk oraz rozległych (9,5 tys. mórg) dóbr ziemskich. Obecnie, przy ul. Fabrycznej 1, w budynku byłej portierni, znajduje się muzeum Witolda Gombrowicza, które poświęcone jest dziejom miejscowości, zakładowi oraz rodzinom Kotkowskich i Gombrowiczów. Warto odwiedzić też drewniany XVII-wieczny kościół. Obok świątyni znajduje się drewniana dzwonnica, kamienny, XIX-wieczny krzyż oraz figura NMP.

Ostrowiec Świętokrzyski –  w tym słynącym z przemysłu mieście znajdowała się druga co do wielkości huta w Królestwie Polskim.

Dziś w Ostrowcu można zobaczyć nie tylko obszar poprzemysłowy na terenie „Starej Huty”, ale także wiele zabytków sakralnych np. kolegiatę św. Michała Archanioła z początku XVII wieku, przebudowaną w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu neobarokowym lub drewniany kościół fabryczny pw. Najświętszego Serca Jezusowego z lat 1931 – 1932 w stylu zakopiańskim.

Chocimów – zespół pałacowo-dworski z 1868r., obecnie siedziba szkoły.

Doły Biskupie – nieopodal wsi znajduje się osada przemysłowa „Witulin” założona przez Ignacego Kotkowskiego – dziadka Witolda Gombrowicza. Po jego śmierci tereny odziedziczyła matka pisarza, a jego ojciec – Jan Gombrowicz postanowił postawić tutaj fabrykę tektury. Rozwój zakładu zatrzymał wybuch I wojny światowej. Dziś malownicza sceneria starego zakładu przemysłowego wykorzystywana jest podczas corocznego „Pikniku Gombrowiczowskiego”.

Krynki – znajduje się tu barokowa świątynia wybudowana w 1727 r. przy kaplicy, gdzie obecnie znajduje się cudowny obraz Matki Bożej. Warto zwrócić uwagę na modrzewiową bramę z dwoma dzwonnicami z 1779 r. oraz na przykościelną kapliczkę z figurą św. Stanisława.

Brody – w 1840 r. wybudowano tu kamienną tamę w stylu klasycystycznym. Do dziś zachowała się ona w doskonałym stanie architektonicznym. Wyjątkowe kamienie i estetycznie wykończone sklepienie arkad świadczą o wspaniałości obiektu. Upust służył niegdyś spiętrzaniu wód Kamiennej, które napędzały urządzenia walcowni i pudlingarni. Kolejną atrakcją miejscowości jest zalew.

Rozległy akwen o powierzchni 260 ha. I długości ok. 4 km jest centrum turystycznym z bogatą baza noclegową i gastronomiczną.

Bałtów – ta niewielka miejscowość w dolinie rzeki Kamiennej od niedawna widnieje na mapie turystycznych hitów Polski. Znajduje się tu JuraPark, gdzie umieszczono modele dinozaurów naturalnej wielkości. Na dzieci czeka plac zabaw, a bardziej dociekliwi mogą obejrzeć zbiory Muzeum Jurajskiego. To oczywiście nie koniec atrakcji. Kino 5D, Kraina Koni, spływ tratwami po rzece Kamiennej, park rozrywki, zwierzyniec i rollercoaster sprawiają, że odwiedziny w Bałtowie zainteresują nie tylko dorosłych, ale też najmłodszych. W Bałtowie można tez zobaczyć pałac książąt Druckich-Lubeckich otoczony zespołem parkowym.

Potoczek – w tej miejscowości często przebywał chorowity Witold Gombrowicz. Miejscowość należała do najstarszego z synów Jana Onufrego Gombrowicza – Janusza. Miejsce to pisarz uwiecznił we „Wspomnieniach” i w „Dzienniku”. Do dziś przetrwała zacementowana studnia, zarys fundamentów z piwnicą i pozostałości po założeniu parkowym.

Tarłów – w Tarłowie znajduje się wczesnobarokowa świątynia z XVII w.

Na uwagę zasługuje fasada z dwoma wieżami, pomiędzy którymi znajduje się otoczona rzeźbami św. Św. Wojciecha i Stanisława płaskorzeźba przedstawiająca Trójcę Świętą. Wnętrze zachwyca dekoracjami stiukowymi, płaskorzeźbami oraz umieszczonym w kopule „kołem śmierci”. Po lewej stronie prezbiterium stały ławy kolatorskie, w których zasiadała rodzina Gombrowiczów z Potoczka.

Czyżów Szlachecki – największą atrakcją miejscowości jest XVIII-wieczny późnobarokowy pałac. Okazała, piętrowa od frontu rezydencja zachwyca podcieniami i facjatami ozdobionymi scenami mitologicznymi. Zarówno sam pałac jak i zabudowania dworskie zaadaptowano na hotel. Kolejnym Czyżowskim zabytkiem jest pierwotnie gotycki kościół, który został przebudowany w XVIII w., gdzie podziwiać można barokowe wyposażenie. W pobliskim rezerwacie „Zielonka” ochronie podlegają ponad 100-letnie drzewa, a także głębokie, lessowe wąwozy.

Więcej informacji na www.rowery.sejmik.kielce.pl