Przez Góry Świętokrzyskie

Opis

Jedna z najbardziej widokowych tras województwa świętokrzyskiego, która wiedzie poprzez trzy pasma Gór Świętokrzyskich (Masłowskie, Klonowskie i częściowo Łysogórskie). Na dokładne zwiedzenie trasy potrzeba minimum dwóch dni. Doskonałą bazę noclegową oferuje znajdująca się w połowie trasy Nowa Słupia.

Przebieg: Cedzyna (0 km )– Ciekoty (8,5 km) – Wilków – Święta Katarzyna (14 km) – Bodzentyn (20,5 km) – Tarczek (25,4 km) – Świętomarz (27,1 km) –  Łomno – Mirocice – Nowa Słupia (42,1 km) – Grzegorzewice (50, 7 km) –Janowice (58,7 km) – Biskupice (65,1 km) Gołoszyce (70,3 km) – Jurkowice (79,8 km) – Opatów (84 km)
Długość: 84 km
Oznakowanie: szlak czerwony z symbolem roweru
Stopień trudności: trasa łatwa

Warto zobaczyć:
Cedzyna – to jedno z ulubionych miejsc rekreacyjnych mieszkańców Kielc i okolic. W 1973 roku spiętrzono tu rzekę Lubrzankę, tworząc zalew rekreacyjny. Od XVII w. funkcjonowała tam huta żelaza należąca do Szembeków. Wytop prowadzono w wielkim piecu, drugim obiekcie tego typu na ziemiach polskich.

fot.M. Słowik

Leszczyny – warto zatrzymać się tu, by zwiedzić kościół p.w. św. Jacka z 1600 r. fundacji biskupa krakowskiego Piotra Tylickiego. We wnętrzu na uwagę zasługują XVII-wieczne: krucyfiks (ołtarz główny) oraz obraz patrona kościoła w kaplicy bocznej. W kruchcie zobaczyć można tablicę poświęconą pamięci rodzicom Stefana Żeromskiego, którzy pochowani są na miejscowym cmentarzu. Ich nagrobki jednak nie zachowały się do dziś.

Ciekoty – znajduje się tu teren zwany „Żeromszczyzną”, gdzie u stóp góry Radostowej stał dwór rodziny Żeromskich, co upamiętnia tablica wykonana z czerwonego piaskowca: „Stefan Żeromski przeżył tu lata dziecięce i młodzieńcze 1869-1883”. Obecnie planowana jest tutaj budowa Centrum Edukacyjnego „Szklany Dom”, nawiązującego w formie architektonicznej do wizji Stefana Żeromskiego. Obok znajduje się zalew, tereny wokół którego zagospodarowano do celów rekreacyjnych.

Święta Katarzyna – miejscowość, którą turystycznie odkrył Aleksander Janowski, założyciel PTK. Warto zatrzymać się tu, by zwiedzić klasztor, który od 1815 r. zamieszkują bernardynki sprowadzone tu z Drzewicy.

 

Prywatne Muzeum Minerałów i Skamieniałości (przy ulicy Kieleckiej 20) powinno zainteresować nie tylko miłośników geologii, ale też osoby wrażliwe na piękno przyrody nieożywionej. Wszystkie eksponaty z całego świata opatrzone są nazwą i dokładnym opisem geologicznym. Turyści mogą także liczyć na wiedzę i fachową informacje przewodników po muzeum. Przez miejscowość przebiega czerwony szlak im. Edmunda Massalskiego z Kuźniak do Gołoszyc. Przy szlaku, który wiedzie na Łysicę, najwyższe wzniesienie Gór Świętokrzyskich, znajduje się murowana kapliczka z XVIII w., na której widnieje wydrapany w tynku podpis S. Żeromskiego. Obok kaplicy warto zwrócić uwagę na mogiły powstańca 1863r. oraz partyzanta z czasów II wojny światowej. W pobliżu znajduje się pomnik Stefana Żeromskiego oraz źródełko św. Franciszka, o którym mówi się, że posiada ono właściwości lecznicze.

fot.M. Brach

Bodzentyn – do dziś zachowały się tu mury trzech skrzydeł oraz wykonana z piaskowca brama wjazdowa ufundowanego w 1365 r. przez biskupa Floriana z Mokrska zamku, który w latach późniejszych został przekształcony w renesansową rezydencję. Oprócz ruin warto zwiedzić gotycką kolegiatę pw. NMP i św. Stanisława. W bogatych wnętrzach świątyni podziwiać można tryptyk bodzentyński z pocz. XVI w. autorstwa ucznia Wita Stwosza – Marcina Czarnego oraz renesansowy ołtarz z obrazem namalowanym przez Pietro degli Ingannati (Petrus Venetus) w 1546 r. na polecenie Zygmunta Starego dla Katedry Wawelskiej jako ołtarz główny. Przy ulicy 3 Maja 13 warto zwiedzić zabytkową zagrodę Czernikiewiczów z 1897r. – punkt etnograficzny Muzeum Wsi Kieleckiej.

Tarczek – w średniowieczu Tarczek był własnością biskupów krakowskich i ważną osadą targową. Znajduje się tu XIII – wieczny kościół romański pw. św. Idziego, fundacji Władysława Hermana. Do wnętrza świątyni prowadzi późnogotycki portal. W ołtarzu głównym znajduje się renesansowy tryptyk (z ok. 1540r.), z przedstawieniem Chrystusa Zmartwychwstałego w części centralnej. Ściany zdobią pozostałości późnorenesansowej polichromii. Obok kościoła znajduje się XIX-wieczna dzwonnica oraz pomniki przyrody, 300-letnie lipy oraz 200-letnia topola.

Świętomarz – nazwa miejscowości pochodzi od imienia bogini Marzany, czczonej u starożytnych Słowian, którzy po przyjęciu wiary chrześcijańskiej nazywali tak Matkę Boską.  Świętomarz słynie z odkrytego tu stanowiska z 231 dymarkami z II wieku n. e.

fot.K. Pęczalski

Oprócz tego znajduje się tu gotycki kościół pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1367 – 1434, przebudowany w XX wieku.  W jego wnętrzu zachowała się romańska chrzcielnica. Zwiedzając obiekt warto tez zwrócić uwagę na drewnianą dzwonnicę.

Nowa Słupia – główną atrakcją turystyczną Nowej Słupi jest Muzeum Starożytnego Hutnictwa im. Mieczysława Radwana, gdzie znajduje się ekspozycja związana z rozwijającym się tu od II w. p.n.e. do VII w. p.n.e. hutnictwem żelaza. W pawilonie zapoznać się można z techniką wytopu żelaza w piecach dymarskich. Do tradycji hutniczych nawiązuje też coroczna impreza plenerowa „Dymarki Świętokrzyskie”. Z miejscowości można dostać się do opactwa na Świętym Krzyżu tzw. „Drogą Królewską” (niebieskim szlakiem turystycznym wytyczonym wzdłuż trasy, którą niegdyś podążał Władysław Jagiełło). Przy wejściu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego znajduje się też warta obejrzenia figura przedstawiająca klęczącego, modlącego się pielgrzyma zwanego Emerykiem, o którym na przestrzeni dziejów powstało wiele legend.

Grzegorzewice – we wsi znajduje się kościół, który składa się z dwóch części: starszej – romańskiej, kamiennej rotundy oraz dobudowanej w 1624 r. nawy.

fot.A. Konopacki

Najstarsza część posiada cechy stylowe typowych kościołów obronnych budowanych w XI i XII w. Ściany zostały wzniesione z nieociosanego kamienia bardzo prymitywną techniką i pierwotnie nie były tynkowane. Mury ponad metrowej grubości, z małymi wysoko umieszczonymi oknami, wskazują wyraźne, typowe dla architektury tamtych lat, cechy obronne. Do środka świątyni prowadzą renesansowe kamienne portale. Do dnia dzisiejszego z pierwotnego wyposażenia świątyni zachowała się wykuta w piaskowcu chrzcielnica o cechach romańskich. Z autentycznych otworów po przebudowie 1627r. zachowało się dziś w południowej części rotundy tylko jedno niewielkie okrągłe romańskie o dużych wartościach artystycznych, z ciekawym czworolistnym prześwitem wewnątrz.

Mirogonowice – na wzniesieniu ponad zbiornikami wodnymi znajdował się drewniany dworek z XVIII w. Budowla zrębowa, szalowana, bielona i podpiwniczona, została w 2007 roku rozebrana przez prywatnego właściciela. Na jej miejscu stoi nowy dworek, niestety nie w formie pierwotnego obiektu.

Nagorzyce – w II poł. XIX w. wzniesiono na wysokiej skarpie dwór na planie prostokąta. Pod dwuspadowym dachem znajdują się ryzality. Po II wojnie światowej w budynku znajduje się szkoła podstawowa. W pobliskim kościele warto zwrócić uwagę na tablice, które upamiętniają działalność oddziałów AK.

Janowice – miejscowość rodzinna majora Jana Piwnika „Ponurego”. W jego domu rodzinnym stworzono poświęconą mu izbę pamięci. Można zobaczyć tu pamiątki rodzinne, przedmioty codziennego użytku partyzanta, a także rzeczy związane z przeniesieniem prochów dowódcy z Wieleńszczyzny do Wąchocka.

fot.M. Maciążek

Opatów – w leżącym na Szlaku Bursztynowym Opatowie, dawne czasy pozostawiły wiele cennych pamiątek. Najcenniejszym zabytkiem miasteczka jest pamiętająca okres romański kolegiata pw. św. Marcina. Do dziś można podziwiać romańskie okienka, tzw. biforia oraz dekoracje w postaci fryzu. Na szczególna uwagę zasługują umieszczone w lewej nawie transeptu nagrobki rodziny Szydłowieckich z ciekawą płaskorzeźbą z brązu tzw. Lamentem Opatowskim. Do tej trójnawowej świątyni zbudowanej na planie krzyża łacińskiego prowadzi droga przez renesansową bramę Warszawską. Nieopodal kościoła położony jest rynek, na którym stoi przysadzisty ratusz z przełomu XVI/XVII w., a pod rynkiem przebiega 400-metrowa Podziemna Trasa Turystyczna, która powstała z połączenia licznych wykonanych w skale lessowej piwnic. Po drugiej stronie rzeki Opatówki warto zwiedzić klasztor oo. Bernardynów z barokowym kościołem i rzeźbami rokokowymi.

Więcej informacji na www.rowery.sejmik.kielce.pl